داﻧﺶ روان ﺷﻨﺎﺳﻲ رابطه ی ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺎ دﻳﻦ دارد . می ﺗﻮان ﻳﻮﻧ را پایه گذار روانشناسی تحلیلی نام برد،ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺴﺘﺮده ای درحوزه ی دﻳﻦ ﺷﻨﺎﺳﻲ اﻧﺠﺎم داده است. او ﺑﺮ ﺧﻼف ﺑﺮﺧﻲ ازروان ﺷﻨﺎﺳﺎن ﻛﻪ ﻣﻨﺸﺎء دﻳﻦ را امور ﻏﻴﺮﻣﻌﺮﻓﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ عقیده ﻫﺎی رواﻧﻲ، ﺗﺮس ﻳﺎ ﻓﻘﺮ می داﻧﺴﺘﻨﺪ، ﺑﺎ ﻃﺮح نظریه های ﻛﻬﻦ اﻟﻮﻫﺎی ﻧﺎﻫﺸﻴﺎر ﺟﻤﻌﻲ، ﺳﻌﻲ ﻛﺮد راﻫﻲ ﻧﻮﻳﻦ در ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﺸﺮی ﺑﻪ ﺳﻮی دﻳﻦ و دﻳﻨﺪاری اراﺋﻪ ﻛﻨﺪ.
کارکردهای دین از نظر یونگ در معنا بخشیدن به حیات:اینکه خدا معنای زندگی را درون انسان برای او تامین میکند.در سلامت روان:با اعتقاد به خدا نیرویی به انسان داده می شود که سختی های روزمره ی زندگی را تحمل کند ومریضی ها و سلامت روان بهبود یابد.جلوگیری در یاس و ناامیدی بی هدفی در زندگی:دین برای متعادل ساختن و هماهنگ کردن غرایز بشر استفاده می شود.خطرات ناشی از فقدان دین از نظر یونگ:دین واعتقاد به خدا یکی از مهم ترین عوامل یاری دهنده به فرایند روانشناختی سازگاربا محیط است.وقتی ذهن انسان از وجود خدا خالی میشود ذهن خود را با هیولایی که به قصد بلعیدن زمین به پاخاسته اند پرمی کند.
ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی دین داری
دﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی ﻓﺮاواﻧﻲ دارد، اﻣﺎ در ﻳﻚ ﻧﺎه ﻛﻠﻲ ﻣﻲ ﻛﺎرﻛﺮد ﺗﻮان ﻔﺖ کارکرد های روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ دﻳﻦ از ﻧﺎه ﻳﻮﻧ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
اﻟﻒ )ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ حیات : ﻣﻌﻨﺎدار ﻛﺮدن زﻧﺪﻲ ﻳﻜﻲ از مهم ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی دﻳﻦ اﺳﺖ . از ﻧﻈﺮ ﻳﻮﻧ ﺧﺪا ﻣﻌﻨﺎی زﻧﺪﻲ را در درون اﻧﺴﺎن ﺑﺮای او ﺗﺄﻣﻴﻦ میﻛﻨﺪ: ﻧﺒﻮد ﻣﻌﻨﺎ، ﻣﺎﻧﻊ از ﻏﻨﺎی زﻧﺪﻲ ﻣﻲ شود از اﻳﻦ رو ﻣﺘﺮادف ﺑﺎ بیماری اﺳﺖ . ﻣﻌﻨﺎ، ﺑﺴﻴﺎری از ﻴﺰﻫﺎ و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﻴﺰ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲ کند.»
ب) ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ: درﺳﺎل ﻫﺎی اﺧﻴﺮ روان ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﺑﻪ دﻳﻦ ﺑﺮای ﺳﻼﻣﺖ روان و درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎری ﻫﺎی رواﻧﻲ ﻣﻌﻄﻮف داشته اﻧﺪ . آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ در اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ قدرت ﻣﻌﻨﻮی ﺑﻪ اﻧﺴﺎن می ﺑﺨﺸﺪ و در ﺗﺤﻤﻞ سختی ﻫﺎی زﻧﺪﻲ روزﻣﺮه او را ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ . ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻳﻮﻧ اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﻲ از ﻟﺤﺎظ ﺑﻬﺪاﺷﺖ رواﻧﻲ دارای اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان اﺳﺖ . او دﻳﻨﺪاری را ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻔﺎی دردﻫﺎ و اختلال های روﺣﻲ- رواﻧﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﻲداﻧﺪ . ﻳﻮﻧ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ اذﻋﺎن می دارد: در ﻣﻴﺎن همه ی ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ درنیمه ی دوم ﺣﻴﺎﺗﺸﺎن (ﺣﺪود ﺳﻲ ﺗﺎ سی وپنج ﺳﺎﻟﻲ ) ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روبه رو ﺑﻮده ام . ﻳﻜﻲ ﻫﻢ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻠﺶ در آﺧﺮﻳﻦ وﻫﻠﻪ، ﻴﺰی ﺟﺰ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻧﺮش دﻳﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺑﺎﺷﺪ . ﺑﻪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻲ توان ﻔﺖ ﻛﻪ همه ی آنان از آن رو اﺣﺴﺎس ﺑﻴﻤﺎری کرئه اﻧﺪ ﻛﻪ ﻴﺰی را ﻛﻪ ادﻳﺎن زنده ی ﻫﺮ ﻋﺼﺮ ﺑﻪ ﻴﺮوان ﺧﻮد ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ دارﻧﺪ از دﺳﺖ داده اﻧﺪ و ﻫﻴ ﻳﻚ از آﻧﺎن ﻴﺶ از ﺑﺎزﻳﺎﻓﺘﻦ دﻳﻦ ﺧﻮد ﺷﻔﺎی واﻗﻌﻲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ.»
ج)جلوگیری از یاس و نا امیدی و بی هدفی در زندگی:به اعتقاد یونگ،بدبختی،یاس،احساس پوچی،بی هدفی وبی معنایی بشر بدلیل نداشتن ارتباط با بنیاد های نا هشیار شخصیت است.از دیدگاه او علت اصلی فقدان این ارتباط،اعتقاد بیش از پیش و انحصارگرایانه به علم و عقل به عنوان راهنماهای زندگی است.
د ) اﻧﺴﺠﺎم و ﺗﻌﺎدل شخصیت : وﺟﻮد ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ آﻛﻨﺪه از ﻏﺮاﻳﺰ و ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻮﻧﺎﻮن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺎه در ﺗﻀﺎد و ﺗﻌﺎرض اﻧﺪ و اﺮ در اﻳﺠﺎد ﺗﻮازن ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺷﻮد، ﺑﻪ اﺧﺘﻼل ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ .از ﻧﻈﺮ ﻳﻮﻧ، دﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن ﻏﺮاﻳﺰ ﺑﺸﺮ اﻳﻔﺎ می ﻛﻨﺪ . ﻫﺮﻪ اﻧﺴﺠﺎم ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﻳﻜﺎرﻲ ﻫﻮﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﺳﻼﻣﺖ رواﻧﻲ ﻓﺮد ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. دﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎی ﻮﻧﺎﻮن دﻳﺮ ﻧﻴﺰ دارد از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎرﻫﺎی رواﻧﻲ، ﺟﻠﻮﻴﺮی از ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب، اﻳﺠﺎد اﻣﻴﺪواری و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺬﻳﺮی در ﻓﺮد، ﻧﺸﺎط و ﺣﺮﻛﺖ و . ﻛﻪ از ﻧﺎه ﻳﻮﻧ ﻫﻤﻲ از ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻳﻨﺪاری ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.
ﺧﻄﺮات ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻘﺪان دﻳﻨﺪاری از ﻧﺎه ﻳﻮﻧ
یونگ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ و ﻧﻔﻮذ ﺷﻔﺎﺑﺨﺶ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﻨﻲ آﺎه اﺳﺖ و ﻓﻘﺪان آن را جبران ﻧﺎﺬﻳﺮ می داﻧﺪ : ﻓﻘﺪان روحیه ی دینی در انسان،اختلالات و ﺗﺸﻮﻳﺶ ﻫﺎی رواﻧﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ، ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ . ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ذﻫﻦ آﺎه اﻳﻦ ﺗﺸﻮﻳﺶ ﻫﺎ را ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﻴﺮد، وﻟﻲ ﻣﺤﺮک آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﺟﺰ در ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎآﺎه ﻧﻴﺴﺖ، و ﻫﺮﻪ "ﻣﻦ" ﺳﻌﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ را ﺳﺮﻛﻮب کند، اﺧﺘﻼﻻت ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺧﻮدﻣﺨﺘﺎری و ﻗﺪرت ﻋﻘﺪه های ﻧﺎﻫﺸﻴﺎر ﺟﻤﻌﻲ ﻧﻴﺰافزون تر ﻣﻲ ﺷﻮد . دﻳﻦ، ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ، ﺧﻮد ﺷﻜﻠﻲ از روان درﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﻳﻜﻲ ازمهم ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ یاری دهنده ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ روان شناختی ﺳﺎزﺎری ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ اﺳﺖ .ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻮن دﻳﻨﺪاری ﻧﻴﺎز و ﺿﺮورﺗﻲ روان ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ در اﻧﺴﺎن اﺳﺖ، ﻫﺮﺎه ﻓﻜﺮ و ذﻛﺮ اﻧﺴﺎن از روح ﺧﺪا ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺮدد، ﺟﺎی او را ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ از ﻧﺎﻫﺸﻴﺎر ﻓﺮا ﻣﻲ ﻴﺮد . در اﻳﻦ ﺣﺎل اﻧﺮژی ﺿﻤﻴﺮ ﻧﺎﻫﺸﻴﺎر، ﻣﺤﺮوم از ﺳﺪ و ﺣﺼﺎرایمنی اعتقادات دینی ،به ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ و ﻫﻴﺘﻠﺮﻳﺴﻢ و ﻏﻴﺮه ﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮد. ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﻫﻴﻮﻻی ﻣﺪرﻧﻲ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺑﻠﻌﻴﺪن زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺎ ﺧﺎﺳﺘﻪاﻧﺪ .ﺧﺪاﻳﺎن ﺧﻮﻓﻨﺎک ﻣﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺎم ﺧﻮد را ﺗﻐﻴﻴﺮداده اﻧﺪ و اﻳﻨﻚ اﻳﺴﻢ های گوناگون نام دارﻧﺪ .»
ﻳﻮﻧ درجای دیگر ﻣﻲ گوید: ااﺷﺘﺒﺎه ﻣﺎدیون شاید در ابتدا اجنناب ﻧﺎﺬﻳﺮبود. آﻧﻬﺎ، ﻮن ﻋﺮش ﺧﺪا را در ﺑﺴﺎط ﻛﻬﻜﺸﺎن ها ﻴﺪا ﻧﻜﺮدﻧﺪ، ﻨﻴﻦ نتﻴﺠﻪ ﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﺰ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ، اﺷﺘﺒﺎه اﺟﺘﻨﺎب روان ﻧﺎﺬﻳﺮ دوم، اﻓﺮاط در رﺟﻮع ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮات روان ﺷﻨﺎﺳﻲ اﺳﺖ، ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﺮ ﺧﺪا اﺻﻮﻻوجود داشته باشد باید موهومی باشد که از بعضی اﻧﻴﺰه ﻫﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻣﺜﻼ از اراده ی ﻛﺴﺐ ﻗﺪرت ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻳﻼت ﺟﻨﺴﻲ ای ﻛﻪ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ.»
منابع:
مفاله پزوهش های فلسفی،شماره ی هجدهم،پاییز و زمستان1389،صفحه ی 155-179
یونگ،روان شناسی ودین،ترجمه ی فواد ،تهران،شرکت سهامی کتاب های جیبی،1370
موروتو،انتونیو،یونگ،خدایان و انسان مدرن،ترجمه ی داریوش مهرجویی،تهران،نشر مرکز،1376
درباره این سایت